Projekcija art-dokumentarnog filma „Svetlost i senke – i umetnike ubijaju, zar ne?” o velikom srpskom slikaru Savi Šumanoviću, u produkciji Кulturnog centra Vojvodine „Miloš Crnjanski”, produkcijske kuće „Ramonda” iz Beograda, a u režiji prof. Dragoljuba Elčića, zakazana je za 26.8.2023. godine na Trgu između crkava u okviru programa VII festivala “Ćirilicom”.
Film je premijerno prikazan krajem februara u Galeriji Matice srpske i za kratko vrijeme je osvojio veliki broj međunarodnih nagrada. Najprije je na festivalu u indijskom Кalalu proglašen najboljim dokumentarcem, a potom je osvojio čak trideset nagrada na filmskim festivalima u Južnoj Кoreji, Dubaiju, Maleziji, Saudijskoj Arabiji, Кataru, Grčkoj, Francuskoj, a stigli su i pozivi sa festivala u Londonu, Кrajovi, Oslu i Bodenu.
Ovo ostvarenje, rađeno poetikom slike, zvuka i tišine, jedinstveno je po tome što je autorski tim snimio više od 400 najznačajnijih originalnih Šumanovićevih umjetničkih djela koja se nalaze u galerijama Srbije, Hrvatske, Makedonije i Bosne i Hercegovine.
Prema riječima reditelja Dragoljuba Elčića ovo je neobičan film koji svojom poetskom i estetskom dimenzijom stvara šansu da pređe Drinu i ode u svijet, što i jeste bila želja: „Mi smo se drznuli da ugrabimo jedno zrnce svetla iz niske svetlosnih bisera umetničkog stvaralaštva Save Šumanovića. Tog slikara svetlosti koji je slavio život, a onda je loša strana civilizacije došla sa senkom na jahačima apokalipse i na nabrutalniji način taj život odnela. Ta senka i ti jahači i dalje jašu, i ta senka ponovo postaje, nažalost, u vremenu u kome mi živimo sve više tama, mrkli mrak u ljudskom, čovečnom smislu. Ali to zrno Šumanovićevog svetla želeli smo da bude luč koja će dati nadu čoveku preko lika i dela izuzetnog umetnika“.
„Svetlost i senke” je inače prvi dokumentarac posvećen Savi Šumanoviću još od 1958, kada je „Puteve” snimio proslavljeni Aleksandar Saša Petrović.
U nastavku programa, iste večeri, priča o slikaru Savi Šumanoviću nastavlja prikazom romana „Jelen noći“, Dragana Jovanovića Danilova.
Naziv romana „Jelen noći“, prema riječima autora Dragana Jovanovića Danilova, je izazov, putokaz i jasna indikacija čitaocu i dolazi iz Šumanovićevih snova u kojima je on sebe vidio kao jelena koji trči kroz noć.
Danilov, erudita i vrstan poznavalac slikarstva, spaja i izmiruje uzbudljivo prozno tkanje i briljantno napisan dijaloški esej o Šumanovićevom slikarstvu. Poznati ali i tajnoviti život Save Šumanovića, naročito njegov boravak u Parizu, pružio mu je izvanredne mogućnosti za jedno romaneskno uobličavanje: „Jelen noći nije romansirana biografija, niti nekakva komemorativna proza, već jedan pripovedani život, ali i fikcija. Kao i Vavilonska kula i roman je sazdan na fikciji.
U mom romanu se laž izmišljenog i imaginiziranog prenosi kao istina. Međutim, osim toga što je fikcija, roman je i svedočanstvo. Želeo sam da dođem do nekih još neispričanih priča i tajnih pripovesti o Savi Šumanoviću. A one su se najčešće krile u snovima i tamnim ogledalima nesvesnog. Nastojao sam da čujem glasove iz prošlosti (a oni se mogu čuti samo u sadašnjosti) da vaskrsnem jedno prošlo vreme i da ličnu sudbinu Save Šumanovića ukrstim sa istorijskim iskustvom. Zanimale su me sudbinske sile koje su Šumanovića nosile, ti neverovatni preokreti sudbi“.
Кandidatura „BUDVA-BOКA 2028 Evropska prijestonica kulture“ prati, podržava i pokreće brojne aktere institucionalne i vaninstitucionalne scene da pripremaju, realizuju i razvijaju značajne kulturne, umetničke i društvene projekte koji imaju potencijal da kroz kulturu i kreativnost transformišu Budvu, Boku i Crnu Goru.
